Iets eigenaardigs. De meeste economische indicatoren staan op groen, maar de onderstroom voelt toch raar. Het gaat goed op de aandelenmarkten, er is een all time high op de woningmarkt, de arbeidsmarkt is overspannen, de loonindexatie is echt wel fors en de pensioenen kennen hogedekkingsgraad. Zelfs het aantal mensen onder de armoedegrens daalt. Toch zijn er problemen zat; klimaat, overgewicht, eenzaamheid, migratie, zorginfarct, jeugdzorg, onderwijsprestaties, huurwoningen, etc, maar die raken de economie blijkbaar niet. Ons niet. Nog niet.

Met het hoofd in de materiële wolken -zie ons deze dagen weer massaal afstormen op ‘Black Friday’– zetten we de tering nog steeds niet naar de nering. Alles, voor iedereen, altijd. Maar, hoe lang is “individualistisch maatwerk”, “voor elk wat wils”, “gewoon omdat het kan” en “rechten zonder plichten” nog betaalbaar? En, by the way, wat moeten we met 67 soorten thee in het supermarktschap? 

Wanneer gaat die luchtbel knappen? We weten dat welvaart niet tot welzijn leidt, maar wanneer realiseren wij ons dat we het ons niet eens meer kunnen permitteren. Kijk naar de landen om ons heen, daar gaat het nu al fout. En ook Nederland is al failliet en we zijn ergens wel echt voorbij de morele grens van ongebreideld geld bijdrukken. Er is een geldoverschot in de economie maar rendementen nemen structureel af. Implosie is een kwestie van tijd.

Alles, altijd, voor iedereen kunnen we niet volhouden, we zijn uitgetolereerd. Het is tijd voor keuzes zonder tolerantie. Keuzes met nadelen voor de een, voor de ander of voorallebei. Kunnen we dat, voordat het te laat is en schaarste ons gaat dwingen? Is de implosie nog te voorkomen? Alleen als politici en bestuurders het volk gaan leiden in plaats van volgen! Het huidige populisme, we hebben er een jaar geleden zelf voor gekozen, moet snel vervangen door een politiek midden dat gaat voor afgewogen maar scherpe en stevige keuzes.

En Artificial Intelligence & Data Science (AI/DS) dan, kan techniek ons niet redden? Welvaart voor iedereen, bewerentech-profeten. Welnu, AI/DS is briljant, de productiviteit van vele beroepen, zoals consultants, accountants, onderwijzers, artsen en advocaten, gaat er enorm door toenemen. Toch bepalen wij. AI/DS ondersteunt, maar wij kiezen. Zo verbetertAI/DS diagnostisering in de zorg, maar een leeftijdgrens voor een nieuwe heup kan AI/DS niet voor ons kiezen. Nog een voorbeeld. AI/DS kan de toekenningsprocessen van toeslagen optimaliseren, maar de echt wezenlijke keuze is er een van belastinghervorming zonder toeslagen. AI ondersteunt ons, maar de échte keuzes, we ontkomen er niet aan.

Willen we de implosie voorkomen, dan hebben we wel tien Deltaplannen nodig. Op alle genoemde probleemgebieden doortastende keuzes in plaats van pappen en nathouden. Dergelijke keuzes kunnen we het beste samen maken. Niemand kan het alleen. Dat kunnen we alleen samen. Dat is de eerste belangrijkste eerste keuze. ‘Uitgetolereerd’ op individualisering, we gaan het samen doen. Ik roep bedrijven en ondernemers op vooral te investeren in het vermogen aan te passen aan veranderende omstandigheden. En in elkaar.