‘Samen is een werkwoord’
Klantenservice doen we samen. Strategie executie doen we samen. Corona bestrijden doen we samen. Klimaatcrisis overwinnen doen we samen. Winnen doen we samen. Verliezen niet. Elke parlementair onderzoek levert steevast de conclusie: ‘er had meer samengewerkt moeten worden’. Het credo ‘samen’ werkt dan als een schaamlap, waarna we weer over gaan tot de orde van de dag. Want er écht van leren,….? ‘Samen’ is het grootste cliché dat ik ken. Zeker ook in het organisatie-vak sterk misbruikt. Daarom is het goed samen ‘samen’ eens te verdiepen :).
‘Samen’ is een vorm van met elkaar of bij elkaar. En het tegenovergestelde van alleen. ‘Samen’ vraagt om iets gemeenschappelijks. Iets ‘gemeen’ hebben. Een eigenschap, plek, hobby, visie, belang,… of belangstelling; iets wat verbindt. Het maakt saamhorig, of het nou gaat om iets uit liefde (iets creëren) of uit angst (iets voorkomen). Gemeenschappelijkheid levert veel op; zoals verantwoordelijkheid voor het geheel in plaats van voor een deel. En synergie, de kracht van de som der delen.
Voor gemeenschappelijkheid spelen drie zaken een rol: argumenten, relaties en de context. De argumenten zijn rationeel; samen wordt het beter, gemakkelijker, sneller, goedkoper. De relationele drive achter samenwerken is emotioneel; gemeenschappelijke waarden, passie of een hoger doel. Je hoeft niemand uit te leggen hoe gaaf het is om een bijdrage aan de Olympische Spelen te leveren. Tenslotte doet de omgeving ertoe. De regels, kaders, situatie of fase waar we in zitten bepalen in hoge mate de manier waarop we samen vorm geven. In de coronacrisis is besluitvorming klein, compact en top-down. Terwijl we in een organisatieveranderproces groot, multidisciplinair en juist bottom-up werken.
Iedereen die in teams werkt herkent dit. Nobody is perfect, but a team can be. De complementariteit benutten gaat niet over controle of een continue onderlinge weegschaal. Wel over het uitwisselen van werkwijzen en voorkeuren om er samen beter van te worden. Geen compromis maar synergie. Iemand zei mij ooit ’laten we samenwerken, op mijn manier’. Ik kon mijn lachen niet bedwingen.
Samenwerken loont, maar het lukt alleen als er sprake is van échte onderlinge relaties, gebaseerd op (gelijk)waardigheid op een wat dieper niveau van respect en vertrouwen. Dat is best lastig. Rationeel wisselen we veel informatie uit, maar relationeel communiceren is al een stuk lastiger. Laat staan dat we onze werkelijke intentie onderling delen.
Het is precies dit punt waar we voor ‘écht samen’ aan zullen moeten werken. Onze crises laten zich alleen door interdisciplinair samenwerken oplossen. De manier waarop we iets willen bereiken zegt alles over wat we gaan bereiken.
Wat houdt ons tegen? Veelal onzekerheid. De angst iets kwijt te raken maakt dat we het échte gesprek niet voeren. In sectoren als zorg, politie of onderwijs lopen intrinsiek gemotiveerde professionals liever elkaars gaten dicht dan het gesprek over de samenwerkingsorganisatie goed te voeren. Ligt daar niet de rol van leiders? Omgaan met andermans onzekerheid in het échte gesprek.
‘Samen’ is een werkwoord. Net als eten, lopen,… Alleen door te werken aan samenwerken blijft de som der delen en is ‘samen’ geen cliché of schaamlap.